گرمازدگی : علائم پیشگیری و روش های درمان فوری

گرمازدگی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن دیگر نمی‌تواند دمای خود را کنترل کند: دمای بدن به سرعت بالا می‌رود، مکانیسم تعریق از کار می‌افتد و بدن قادر به خنک شدن نیست. هنگامی که علائم گرمازدگی رخ می‌دهد، دمای بدن می‌تواند در عرض 10 تا 15 دقیقه به 106 درجه فارنهایت یا بالاتر برسد. عدم درمان گرمازدگی می‌تواند منجر به بیهوشی و کما شود به همین دلیل در کوتاه‌ترین زمان ممکن باید اقدامات لازم برای خنک شدن بدن را انجام دهید که در ادامه به طور مفصل در مورد آن صحبت خواهیم کرد.
تعریف پزشکی از گرمازدگی ، درجه حرارت بالای 40 درجه بدن است که با عوارض مربوط به سیستم عصبی مرکزی پس از قرار گرفتن در معرض دماهای بالا همراه است. گرمازدگی در اثر نرسیدن آب کافی به بدن در گرمای بالا، منجر به نقص در سیستم کنترل درجه حرارت بدن می شود.

علائم گرمازدگی شامل اسهال، تب حالت تهوع، تشنج، گیجی، گمراهی و گاهی اوقات از دست دادن هوشیاری یا کما است. گرمازدگی جدی ترین شکل آسیب گرمایی است و با اینکه در اکثر موارد، عارضه ی خفیفی به شمار می رود اما عدم رسیدگی به آن می تواند حتی موجب مرگ شود. گرمازدگی شدید می تواند باعث آسیب جدی به مغز و سایر اندام های داخلی شود. این مسئله عمدتا افراد بالای 50 سال را تحت تأثیر قرار می دهد، اما این امر در فصول گرم و در فضای باز، ورزشکاران جوان را نیز بی نصیب نخواهد گذاشت. دانستن علائم گرمازدگی و روش های کنترل آن، به مهار این عارضه در فصل تابستان کمک شایان می کند.

علائم گرمازدگی اسهال، تب حالت تهوع، تشنج، گیجی، گمراهی و گاهی اوقات از دست دادن هوشیاری یا کما است.

علائم گرمازدگی

علامت بارز گرمازدگی، درجه حرارت بالاتر از 40 درجه بدن است. اما غش کردن می تواند اولین نشانه مهم در هنگام رخداد گرمازدگی باشد. علائم دیگر شامل موارد زیر باشد:

• تب
• اسهال
• سردرد تپنده
• سرگیجه و سبکی سر
• عدم تعریق علی رغم گرما
• پوست قرمز، گرم و خشک
• ضعف یا گرفتگی عضلات
• تهوع و استفراغ
• ضربان قلب سریع که ممکن است قوی یا ضعیف باشد
• تنفس سریع و کم عمق
• تغییرات رفتاری مانند گیجی
• تشنج
• بیهوشی و عدم هوشیاری

کمک های اولیه در گرمازدگی

اگر مشکوک هستید که شخصی دچار گرمازدگی شده حتما با اورژانس تماس بگیرید و یا فرد را به بیمارستان منتقل کنید. هرگونه تأخیر در رسیدن کمک پزشکی می تواند کشنده باشد.

در حالی که منتظر رسیدن امدادگران هستید، کمک های اولیه را شروع کنید. فرد را به یک محیط با تهویه مطبوع  یا حداقل یک منطقه خنک و سایه دارمنتقل کنید و هرگونه لباس غیرضروری را از تن وی دربیاورید.

در صورت امکان، درجه حرارت بدن فرد را گرفته و کمک های اولیه را برای خنک کردن بدن تا رسیدن به دمای 37 تا 38 آغاز کنید. اگر هم دماسنج در دسترس نیست، اصلا در شروع کمک های اولیه تاخیر نیندازید.

این راهکارهای خنک کننده را امتحان کنید:

• در حالی که پوست او را با آب اسفنج یا شلنگ باغ خیس می کنید، با پارچه هوای اطراف او را بچرخانید تا تهویه ایجاد شود.
• بسته های یخ را به زیر بغل، کشاله ران، گردن و کمر بیمار بمالید. از آنجا که این مناطق غنی از رگ های خونی نزدیک به پوست است، خنک کردن آنها باعث کاهش دمای بدن می شود.
• بیمار را در زیر دوش قرار دهید و یا در وان آب خنک غوطه ور کنید.

برای بیماران مسن، کودکان خردسال، نوزادان، بیماران مبتلا به بیماری مزمن یا کسی که گرمازدگی بدون ورزش شدید برای او اتفاق افتاده است از یخ استفاده نکنید. انجام این کار می تواند خطرناک باشد. سعی کنید بدن فرد را با آب و تهویه هوا خنک کنید.

عوامل خطر برای گرمازدگی

گرمازدگی به احتمال زیاد و در بیشتر مواقع در افراد مسن که در آپارتمان یا خانه هایی زندگی می کنند که تهویه هوای خوبی ندارد، رخ می دهد. سایر گروه های پرخطر شامل افراد در هر سنی هستند که به اندازه کافی آب نمی نوشند، بیماری های مزمن دارند یا مقدار زیادی الکل می نوشند.

گرمازدگی به شدت بادمای هوا مرتبط است. میزان گرمایی را که شما احساس می کنید اگر بالا باشد، ابتدای هشدار گرمازدگی است. رطوبت نسبی 60٪ یا بیشتر باعث تبخیر عرق می شود  که مانع توانایی بدن در خنک کردن خودش می شود.

با بالا رفتن شاخص گرما، خطر بیماری مربوط به گرما به طرز چشمگیری افزایش می یابد. بنابراین توجه به شاخص گرمای گزارش شده مخصوصا در موج های گرما و همچنین به خاطر سپردن اینکه در معرض آفتاب کامل بودن می تواند شاخص گرمای گزارش شده را 15 درجه افزایش دهد، مهم است.

اگر در یک منطقه شهری زندگی می کنید، به خصوص اگر شرایط جوی راکد و کیفیت هوای نامناسبی داشته باشید، ممکن است مستعد ابتلا به گرمازدگی در طول یک موج گرمای طولانی مدت باشید. در آنچه تحت عنوان “اثر جزیره گرمایی” شناخته می شود، آسفالت و بتن گرما را در روز ذخیره می کند و فقط به تدریج آن را در شب آزاد می کند و در نتیجه درجه حرارت شب بالاتر می رود.

سایر عوامل خطرناک مرتبط با بیماری های مربوط به گرما عبارتند از:

سن

 نوزادان و کودکان تا 4 سال و بزرگسالان بالای 65 سال آسیب پذیرتر هستند زیرا نسبت به افراد دیگر با سرعت کمتری دمایشان تنظیم می شود.

شرایط سلامتی

 این موارد شامل بیماری های قلبی، ریوی یا کلیوی، چاقی یا کمبود وزن، فشار خون بالا، دیابت، بیماری روانی، الکلیسم ، آفتاب سوختگی و هر بیماری که باعث تب می شود.

بهترین دارو برای گرمازدگی

 بهترین قرص برای گرمازدگی شامل داروهای آنتی هیستامین، پودر ors ، قرص های رژیمی، آرام بخش است.

بر اساس مطالعه اخیر ارائه شده در نشست سالانه انجمن غدد درون ریز، افراد مبتلا به دیابت  که در معرض خطر مراجعه به اورژانس، بستری شدن در بیمارستان و مرگ ناشی از بیماری های مرتبط با گرما هستند، ممکن است خطر ابتلا به گرمازدگی را در هنگام امواج گرما دست کم بگیرند.

حتما با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید آیا شرایط سلامتی و داروها احتمالاً بر توانایی شما در کنار آمدن با گرما و رطوبت شدید تأثیر می گذارد یا خیر.

مواد غذایی مفید برای گرمازدگی کدامند؟

خوراکی‌هایی که باید در تابستان برای غلبه بر گرمازدگی بیشتر مصرف کنید شامل موارد زیر هستند:

بهترین نوشیدنی برای گرمازدگی

آب نارگیل تازه این نوشیدنی طبیعی را در تابستان بهترین دوست خود کنید، زیرا علاوه بر آبرسانی، سرشار از مواد معدنی ضروری است که به بدن کمک می‌کند تعادل الکترولیت خود را حفظ کند.

هندوانه آبدار و شیرین کاملاً بدون چربی، مملو از برخی از مهمترین آنتی اکسیدان‌های موجود در طبیعت است و ویتامین C، بتاکاروتن، ویتامین‌های B لازم برای تولید انرژی، منیزیم، پتاسیم و سایر مواد مغذی را فراهم می‌کند. از آنجایی که نسبت به بسیاری از میوه‌های دیگر دارای محتوای آب بالاتر و کالری کمتری است (یک فنجان کامل هندوانه حاوی تنها 48 کالری است)، مواد مغذی بیشتری در هر کالری ارائه می‌کند!

جو نه تنها یک غلات ادرارآور عالی است که به دفع سموم از روده کمک می‌کند، بلکه به خنک نگه داشتن بدن در طول تابستان نیز کمک می‌کند. برای تهیه نوشیدنی جو، آن را به مدت 20 تا 25 دقیقه بجوشانید و آب آن را صاف کرده و یک عدد لیمو را در آن فشار دهید و خنک بنوشید.

آناناس نه تنها مملو از آب، مواد مغذی و آنتی اکسیدان‌هایی است که دارای خواص ترمیم‌کنندگی و مبارزه با رادیکال‌های آزاد هستند، بلکه دارای آنزیمی عالی به نام بروملین است که به کاهش التهاب بدن در تابستان کمک می‌کند. پتاسیم و آنزیم‌های موجود در آن نیز به کاهش نفخ و سم‌زدایی بدن کمک می‌کند.

درمان گرمازدگی

درمان گرمازدگی در طب سنتی

می‌توانید برای کاهش دمای بدن یا در امان ماندن از این مشکل، عناب را دم کرده و آب آن را صاف کنید و همراه با کمی عسل، به صورت خنک میل کنید. همچنین مصرف این مواد غذایی بسیار مناسب است:

بهترین شربت برای گرمازدگی

شربت خاکشیر و تخم شربتی

شربت آبلیمو

شربت سکنجبین

شربت گلاب

مصرف میوه‌هایی مانند هندوانه، آلبالو و خیار

ماست و دوغ

پس از بهبودی، احتمالاً در هفته بعد نسبت به دمای بالا هنوز حساسیت خواهید داشت. بنابراین بهتر است تا زمانی که پزشک به شما بگوید که از سرگیری فعالیت‌های عادی بی‌خطر است، از هوای گرم و ورزش‌های سنگین اجتناب کنید.

پیشگیری از گرمازدگی در مسافرت های تابستان و اربعین

احتمال گرمازدگی در با توجه به تعطیلات تابستانی و همچنین گرمازدگی در مسافرت های زیارتی مانند اربعین زیاد است بنابراین می‌توانید با انجام این اقدامات از گرمازدگی جلوگیری کنید: لباس‌های سبک، رنگ روشن و گشاد و کلاه لبه پهن بپوشید.

از کرم ضد آفتاب با فاکتور محافظت در برابر آفتاب (SPF) 30 یا بیشتر استفاده کنید. مایعات اضافی بنوشید.

برای جلوگیری از کم آبی، به طور کلی نوشیدن حداقل هشت لیوان آب، آب میوه یا آب سبزیجات در روز توصیه می‌شود. از آنجایی که بیماری‌های مرتبط با گرما نیز می‌توانند ناشی از کاهش نمک باشند، توصیه می‌شود یک نوشیدنی ورزشی غنی از الکترولیت را جایگزین آب در دوره‌های گرما و رطوبت شدید کنید.

توصیه کلی این است که 4 لیوان مایعات را دو ساعت قبل از ورزش بنوشید و 2 لیوان دیگر آب یا نوشیدنی ورزشی را درست قبل از ورزش اضافه کنید. در حین ورزش، حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنید، باید هر 20 دقیقه مقداری آب مصرف کنید.

جلوگیری از گرمازدگی

وقتی گرمای هوا زیاد است، بهتر است در یک محیط با تهویه مطبوع قرار بگیرید.. اگر مجبورید که به بیرون از منزل بروید، با انجام این مراحل می توانید از گرمازدگی جلوگیری کنید:

• نظارت بر رنگ ادرار: ادرار تیره‌تر نشانه کم آبی بدن است. حتماً مایعات کافی بنوشید تا رنگ ادرار بسیار روشن باشد.
• اندازه گیری وزن قبل و بعد از فعالیت بدنی: نظارت بر وزن از دست رفته آب می‌تواند به شما در تعیین مقدار مایعات مورد نیاز برای نوشیدن کمک کند.
• از مصرف قرص نمک خودداری کنید: مگر اینکه پزشک‌تان این کار را تجویز کرده باشد.
• لباس های سبک، روشن، گشاد و کلاه لبه گشاد بپوشید.
• از ضد آفتاب با ضریب محافظت(SPF) 30 یا بیشتر استفاده کنید.
• مایعات اضافی بنوشید. برای جلوگیری از کمبود آب بدن، به طور کلی توصیه می شود روزانه حداقل هشت لیوان آب ، آب میوه یا آب سبزیجات بنوشید.
• از آنجا که بیماری های مرتبط با گرما نیز می توانند از کاهش نمک ناشی شوند، توصیه می شود در دوره های گرما و رطوبت شدید یک نوشیدنی ورزشی غنی از الکترولیت مثل آب هندوانه، لیموترش و مرکبات، آب نارگیل و کرن بری را در کنار آب بنوشید.

سوالات متداول گرمازدگی

برای خنک کردن بدن و درمان گرمازدگی چه کنیم؟

دوش یا وان آب خنک، نوشیدن آب فراوان یا اسموتی‌های تهیه شده از آناناس، آب نارگیل تازه یا هندوانه می‌تواند موجب پایین آمدن دمای بدن شود.

چه غذاهایی موجب تشدید گرمازدگی در تابستان می‌شود؟

مصرف فست فود، غذاهای تند و پرادویه، چرب و پروتئینی و آجیل می‌تواند دمای بدن را بسیار بالا ببرد و شما را دچار گرمازدگی در تابستان کند.

کمک‌های اولیه در گرمازدگی چیست؟

کمپرس یخ زیر بغل، کشاله ران، گردن و پشت بیمار (این نواحی سرشار از رگ‌های خونی نزدیک به پوست هستند) دمای بدن را به سرعت کاهش می‌دهد و مانع بی‌هوشی فرد گرمازده خواهند شد. البته در موارد حاد، باید با اورژانس تماس بگیرید یا فرد را به نزدیک‌ترین مرکز پزشکی منتقل کنید.