داروهای بدون نسخه داروهایی هستند که بدون نیاز به نسخه پزشک در دسترس هستند. داروهای بدون نسخه به افراد این امکان را می‌دهند که بسیاری از علائم آزاردهنده را از بین ببرند و برخی از بیماری‌ها را به سادگی و بدون هزینه‌ای برای مراجعه به پزشک معالجه کنند. با این حال، استفاده ایمن از این داروها نیاز به دانش، عقل سلیم و مسئولیت دارد. با ما در داروخانه آنلاین دکتر خسروی همراه باشید تا در این راهنما نحوه استفاده از داروهای بدون نسخه و موارد مصرف آنها را مرور کنیم.
چه داروهایی بدون نسخه در نظر گرفته می‌شود؟
داروهای بدون نسخه (OTC) داروهایی هستند که می‌توانند مستقیماً بدون تجویز پزشک به افراد فروخته شوند. داروهای بدون نسخه بیماری‌های مختلف از جمله درد، سرفه و سرماخوردگی، اسهال، یبوست و آکنه و علائم آنها را درمان می‌کنند.
علاوه بر موادی مانند آسپرین و استامینوفن که مردم معمولاً به عنوان داروهای بدون نسخه می‌شناسند، بسیاری از محصولات رایج دیگر توسط سازمان غذا و دارو (FDA) داروهای بدون نسخه در نظر گرفته می‌شوند. برخی از خمیردندان‌ها، دهان‌شویه‌ها، برخی از انواع قطره‌های چشم، پاک‌کننده‌های زگیل، کرم‌ها و پمادهای کمک‌های اولیه حاوی آنتی‌بیوتیک و حتی شامپوهای شوره سر جزو داروهای بدون نسخه محسوب می‌شوند. هر کشور تعیین می‌کند که چه داروهایی در آن کشور OTC موجود است.
پرمصرف‌ترین داروهای بدون نسخه کدامند؟
رایج‌ترین داروهایی که بدون نسخه استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:
- مسکن‌هایی مانند استامینوفن، آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن
- داروهای سوزش سر دل و سوءهاضمه مانند امپرازول، لانسوپرازول، سایمتیدین و هیدروکسید آلومینیوم
- ملین‌هایی مانند بیزاکودیل و کلسیم دوکوزات
- داروهای ضداسهال مانند بیسموت ساب سالیسیلات و لوپرامید
- داروهای بیماری حرکت مانند دیمن هیدرینات
- استروئیدهای بینی مانند فلوتیکازون و تریامسینولون
- داروهای سرفه مانند گایفنسین
- آنتی‌هیستامین‌هایی مانند فکسوفنادین و لوراتادین
- نرم‌کننده‌ها و کرم‌های کورتیکواستروئیدی ملایم
داروهای بدون نسخه که بیشترین سوءمصرف را دارند کدامند؟
برخی از مواد فعال موجود در داروهای بدون نسخه در صورت مصرف بیش از دوز توصیه شده، پتانسیل سوءمصرف دارند. این موارد عبارت‌اند از:
سودوافدرین
سودوافدرین در داروهای سرماخوردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در صورت سوءاستفاده می‌تواند عوارض جانبی مانند مردمک‌های گشاد شده، توهمات، فشارخون، آریتمی‌های قلبی، تشنج و واکنش‌های پوستی را ایجاد کند.
دکسترومتورفان
دکسترومتورفان به عنوان یک سرکوب‌کننده سرفه استفاده می‌شود. علائم سوءمصرف دکسترومتورفان کمبود انرژی، تحریک‌پذیری بیش از حد، دل درد، افزایش فشارخون، تغییر بینایی، لکنت زبان و تعریق است.
لوپرامید
لوپرامید مورد استفاده به عنوان ضداسهال در صورت استفاده نادرست می‌تواند عوارض جانبی مانند غش‌کردن، دل درد، یبوست، تغییر بینایی و از دست دادن هوشیاری را ایجاد کند.
نکات مهم برای استفاده از داروهای بدون نسخه
- همیشه دستورالعمل‌ها و هشدارهای چاپ شده روی داروها را مطالعه کنید.
- قبل از شروع یک داروی جدید با پزشک خود صحبت کنید.
- به لیست مواد تشکیل دهنده داروها نگاه کنید و محصولاتی را انتخاب کنید که اقلام کمتری در لیست دارند.
- همه داروها با گذشت زمان کمتر اثر می‌کنند و باید جایگزین شوند. قبل از استفاده از هر محصولی، تاریخ انقضا را بررسی کنید.
- داروها را در جای خشک و خنک نگهداری کنید.
- تمام داروها را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
- زنان باردار یا شیرده باید قبل از مصرف هر داروی جدیدی با پزشک خود صحبت کنند.
- داروها بر کودکان و بزرگسالان مسن‌تر تأثیر متفاوتی دارند. افراد در این گروه‌های سنی باید در مصرف داروهای بدون نسخه مراقبت ویژه‌ای داشته باشند.
نحوه مصرف برخی از داروهای بدون نسخه
داروهای بدون نسخه می‌توانند برای درمان مجموعه‌ای از بیماری‌های رایج ایمن و مؤثر باشند. توصیه‌های داروسازان بیماران را قادر می‌سازد تا تصمیمات ایمن و آگاهانه در مورد سلامت خود و استفاده از محصولات بدون نسخه بگیرند. داروسازان باید همیشه بیماران را تشویق کنند که در صورت عدم انجام خوددرمانی به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشند. هنگام مشاوره، داروسازان باید بر اهمیت استفاده ایمن و هوشمندانه از داروهای بدون نسخه تأکید کنند. برخی از بیماران، به ویژه افراد مسن، زنان باردار/شیرده، افراد دارای شرایط پزشکی از قبل موجود، بیماران اطفال و کسانی که از داروهای تجویزی استفاده می‌کنند، همیشه باید قبل از استفاده از هر گونه داروی بدون نسخه، با داروساز یا پزشک مشورت کنند. این امر مناسب بودن استفاده را برای جلوگیری از تداخلات دارویی احتمالی مشخص می‌کند.
استامینوفن
ابتدا این دارو را برای درد خود امتحان کنید. بیش از 3 گرم (3000 میلی‌گرم) در هر روز مصرف نکنید. مقادیر زیاد می‌تواند به کبد شما آسیب برساند.
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
می‌توانید برخی از NSAID ها مانند ایبوپروفن و ناپروکسن را بدون نسخه خریداری کنید. هر دوی این داروها اگر در دوزهای بالا یا برای مدت طولانی مصرف شوند می‌توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند. اگر این داروها را چند بار در هفته مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد برای عوارض جانبی معاینه شوید.
داروهای بدون نسخه برای تب
استامینوفن و ایبوپروفن به کاهش تب در کودکان و بزرگسالان کمک می‌کند. استامینوفن را هر 4 تا 6 ساعت یکبار مصرف کنید. ایبوپروفن را هر 6 تا 8 ساعت یکبار مصرف کنید. در کودکان کمتر از 6 ماه از ایبوپروفن استفاده نکنید. آسپرین برای درمان تب در بزرگسالان بسیار خوب عمل می‌کند. به کودک آسپرین ندهید مگر اینکه پزشک به شما بگوید مشکلی ندارد.
داروهای بدون نسخه برای سرماخوردگی، گلودرد، سرفه
داروهای سرماخوردگی می‌توانند علائم را درمان کنند تا احساس بهتری داشته باشید، اما سرماخوردگی را کوتاه نمی‌کنند. مصرف مکمل‌های روی در عرض 24 ساعت پس از شروع سرماخوردگی می‌تواند علائم و طول مدت سرماخوردگی را کاهش دهد.
داروهای بدون نسخه برای سرفه
گوایفنسین به تجزیه مخاط کمک می‌کند، در صورت مصرف این دارو مایعات زیادی بنوشید. پاستیل‌های گلو منتول، گلو را تسکین می‌دهند و داروهای مایع سرفه با دکسترومتورفان میل به سرفه را سرکوب می‌کنند.
داروهای بدون نسخه ضد احتقان
داروهای ضد احتقان مانند سودوافدرین و اسپری‌های اکسی متازولین به رفع و تسکین آبریزش بینی کمک می‌کنند. اسپری‌های ضد احتقان بینی ممکن است سریع‌تر عمل کنند، اما اگر بیش از 3 تا 5 روز از آنها استفاده کنید، می‌توانند اثر بازگشتی داشته باشند. اگر به استفاده از این اسپری‌ها ادامه دهید علائم شما ممکن است بدتر شود. اگر فشارخون بالا یا مشکلات پروستات دارید، قبل از مصرف داروهای ضد احتقان با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای بدون نسخه برای آلرژی
داروهای آنتی هیستامین برای درمان علائم آلرژی به خوبی عمل می‌کنند. آنتی‌هیستامین‌هایی مانند دیفن‌هیدرامین، کلرفنیرامین، برومفنیرامین یا کلماستین ممکن است باعث خواب آلودگی شوند. آنتی‌هیستامین‌هایی مانند لوراتادین، فکسوفنادین و ستیریزین کمتر موجب خواب آلودگی می‌شوند.
داروهای بدون نسخه برای داروهای اسهال
داروهای ضداسهال مانند لوپرامید عملکرد روده را کاهش می‌دهند. قبل از مصرف آنها با پزشک خود صحبت کنید زیرا می‌توانند اسهال ناشی از عفونت را بدتر کنند.
داروهای بدون نسخه برای بثورات پوستی و خارش
برخی از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی می‌توانند به خارش یا آلرژی کمک کنند. کرم هیدروکورتیزون می‌تواند به بثورات خفیف کمک کند. علاوه بر این کرم‌ها و پمادهای ضد قارچ می‌توانند به راش‌های پوشک و بثورات ناشی از مخمر (نیستاتین، میکونازول، کلوتریمازول و کتوکونازول) کمک کنند.
انتخاب و استفاده از داروهای بدون نسخه
ایمنی به استفاده صحیح از دارو بستگی دارد. برای داروهای بدون نسخه، استفاده مناسب اغلب به تشخیص خود مصرف کننده بستگی دارد، که جای خطا را باقی می‌گذارد. به عنوان مثال، بیشتر سردردها خطرناک نیستند، اما در موارد نادر، سردرد هشدار اولیه تومور مغزی یا خونریزی است. به طور مشابه، آنچه که به نظر می‌رسد سوزش سر دل شدید باشد ممکن است نشانه حمله قلبی قریب‌الوقوع باشد. در نهایت، مردم باید از عقل سلیم برای تعیین اینکه چه زمانی یک علامت یا بیماری جزئی است و چه زمانی نیاز به مراقبت پزشکی دارد استفاده کنند و در صورت عدم اطمینان با پزشک یا داروساز مشورت کنند.
داروهای غیرمجاز بدون نسخه
تمامی داروهایی غیر از داروهای ذکر شده در قسمت بالا، بدون ارائه نسخه غیرمجاز تلقی می شوند و به علت عوارض و تداخلات احتمالی حتما باید با نسخه پزشک از داروخانه تهیه شوند.
داروهایی مانند داروهای آنتی بیوتیک (آموکسی کلاو ، سفکسیم ، و…) ، داروهای اعصاب از شایع ترین داروهایی هستند که در داروخانه مورد درخواست هستند و بدون نسخه پزشک امکان ارائه آنها وجود ندارد.
سخن پایانی
داروهای بدون نسخه داروهایی هستند که می‌توانند بدون نسخه مستقیماً به مصرف کننده فروخته شوند. داروهای بدون نسخه اغلب اولین انتخاب برای بیماران هستند، زیرا آنها می‌توانند علائم طیف گسترده‌ای از بیماری‌های رایج مانند سردرد، سرماخوردگی، سرفه، درد عضلانی – اسکلتی، آلرژی، سوزش سر دل و غیره را مدیریت کنند. در این راهنما به بررسی این داروها پرداخته‌ایم و البته امکان خرید اینترنتی داروهای بدون نسخه و مکمل های تقویتی و همچنین داروهای با نسخه را فراهم آورده ایم.
ثبت نظرات، تجربیات و سوالات شما به سایر خوانندگان کمک بسیاری خواهد کرد.