آشنایی با کم خونی نورموسیتیک، تشخیص، علائم و راه های درمان

علل کم‌خونی نورموسیتیک چیست؟

ممکن است کم‌خونی نورموسیتیک مادرزادی باشد، یعنی از بدو تولد به آن مبتلا باشید. در موارد کمی نیز، مصرف یک داروی خاص می‌تواند، علت کم‌خونی نورموسیتیک باشد. با این وجود، غالبا کم‌خونی نورموسیتیک اکتسابی است نه ارثی. می‌توان گفت در اکثر موارد، این بیماری، نتیجه وجود یک مشکل دیگر، مثلا ابتلا به بیماری زمینه‌ای خاصی است.

این نوع کم‌خونی، با عنوان کم‌خونی بیماری مزمن (ACD) یا کم‌خونی التهابی هم شناخته شده است، بیماری‌هایی که منجر به کم‌خونی نورموسیتیک می‌شوند، سبب ایجاد التهاب در بخش‌های خاصی از بدن، یا حتی در سرتاسر بدن می‌شوند. التهابات می‌توانند، بر سیستم ایمنی بدن شما تاثیر بگذارند و در نتیجه، موجب کاهش تولید گلبول‌های قرمز خون، یا تضعیف تولید آن‌ها شوند، که در این صورت، گلبول‌های قرمز زودتر می‌میرند، ولی جای خالی آن‌ها، با همان سرعت، پر نمی‌شود. گلبول‌های قرمز خون سالم، به طور میانگین، باید حدود 120 روز دوام بیاورند.

از دیگر علل شایع کم‌خونی نورموسیتیک، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• • خونریزی شدید دوران قاعدگی
  • خونریزی مزمن، به علت اختلالات گوارشی
  • خونریزی به سبب وجود جراحت
  • همولیز (تخریب زودرس گلبول‌های قرمز خون)

نورموسیتیک و بیماری‌ های همراه آن

بیماری‌هایی که با کم‌خونی نورموسیتیک، بیشتر در ارتباطند، عبارتند از: سرطان، عفونت‌ها، بیماری مزمن کلیوی یا کبدی، نارسایی قلبی، روماتیسم مفصلی، چاقی، واسکولیت (التهاب در رگ‌های خونی)، سارکوئیدوز (بیماری التهابی، که بر ریه‌ و سیستم لنفاوی اثر می‌گذارد)، بیماری التهاب روده، اختلالات در مغز استخوان، لوپوس، همچنین بارداری و سوء‌تغذیه هم، می‌تواند باعث کم‌خونی نورموسیتیک شوند. لوپوس بیماری‌ای است که سیستم ایمنی را درگیر کرده و می‌تواند به هر قسمتی از بدن، صدمه بزند.

نشانه های کم‌ خونی نورموسیتیک

علائم کم‌خونی نورموسیتیک به آهستگی بروز پیدا می‌کنند. اولین علائم هر نوع کم‌خونی، غالبا احساس خستگی و همچنین رنگ پریدگی است. علاوه بر این، کم‌خونی نورموسیتیک، ممکن است سبب پیدایش علایم زیر شود:

• • احساس سرگیجه
  • تنگی نفس
  • احساس ضعف
  • سردرد
  • مشکل در تمرکز و حافظه
  • کمبود انگیزه

اثرات کم‌خونی نورموسیتیک به تعداد گلبول‌های قرمز خون نیز بستگی دارد. ممکن است شما چندین مورد از علائم ذکر شده را تجربه کنید، علاوه بر این شاید علائم دیگری نیز مشاهده شود، که بطور مستقیم با کم‌خونی مرتبط نبوده، اما علت کم‌خونی را مشخص می‌کنند. این علائم شامل موارد زیر هستند:

• • تب (به علت عفونت)
  • مشاهده خون در مدفوع یا مدفوع تیره (به علت بیماری گوارشی)
  • سرفه‌خونی ( که با سرطان ریه یا سرطان مری مرتبط است.)
  • کاهش وزن (به علت سرطان یا بیماری مزمن دیگر)
  • تنگی نفس( به سبب بیماری مزمن انسدادی ریه یا بیماری قلبی)
  • به دلیل آنکه کم‌خونی نورموسیتیک معمولا با یک بیماری زمینه‌ای مزمن همراه است، گاهی تشخیص علائم کم‌خونی، از علائم بیماری زمینه‌ای دشوار می‌شود.

تشخیص کم ‌خونی نورموسیتیک

عموما کم‌خونی‌ها، برای اولین بار در یک آزمایش خون روتین، مثل شمارش کامل خون (CBC)، تشخیص داده می‌شوند. آزمایش CBC تعداد گلبول‌های قرمز و سفید، میزان پلاکت‌ها و دیگر شاخصه‌های سلامت خون را، مورد بررسی قرار می‌دهد. این آزمایش می‌تواند، قسمتی از چکاپ سالیانه شما باشد و یا اگر پزشک شما به شرایطی، مثل کم‌خونی یا کبودی یا خونریزی غیرطبیعی مشکوک شود، دستور این آزمایش را خواهد داد. یکی دیگر از راه‌های تشخیص، آزمایش اسمیر خون است، که به معنای بررسی میکروسکوپی سلول‌های یک نمونه خون بوده و شکل و ابعاد گلبول‌های قرمز خون را مشخص می‌کند.

ممکن است کم‌خونی فقر آهن نیز، در مراحل نخست، به شکل کم‌خونی نورموسیتیک ظاهر شود. اگر آزمایش خون شما، کم خونی نورموسیتی یا شکل دیگری از آنمی را نشان دهد، احتمالا برای پیگیری بیشتر، آزمایشات دیگری تجویز خواهد شد.

بعضی از آزمایش‌ها، ابعاد، شکل و حتی رنگ گلبول‌های قرمز بدن را نیز بررسی می‌کنند. در صورت کمبود آهن، گلبول‌های قرمز خون، احتمالا دارای اندازه کوچکتری خواهند بود. اگر میزان ویتامین B12 شما خیلی کمتر از حد طبیعی باشد، گلبول‌های قرمز خون، بزرگتر می‌شوند. بیوپسی مغز استخوان نیز، آزمایش دیگری است که نتایج بسیار دقیقی خواهد داشت، زیرا مغز استخوان، در واقع تولید کننده گلبول‌های قرمز خون در بدن است.

دیگر آزمایشاتی مانند آزمایش الکترولیت، آزمایش ادرار، معاینه دهانه رحم، تست‌های تصویربرداری و… نیز می‌توانند نشان دهده آن باشند، که آیا کم‌خونی شما ارثی است یا اکتسابی، این موضوع می‌تواند به ضرورت انجام آزمایش، توسط دیگر اعضای خانواده شما نیز منجر شود.

درمان کم‌خونی نورموسیتیک

به این دلیل که کم‌خونی نورموسیتیک اغلب با یک بیماری مزمن در ارتباط است، اولویت اول، در پروسه درمان، قطعا مدیریت ریشه‌ای درمان بیماری مزمن زمینه‌ای خواهد بود. برای درمان، عموما مصرف داروهای ضد التهابی برای آرتریت روماتوئید و در افراد دارای اضافه وزن، کم کردن وزنشان توصیه می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌های قوی نیز برای درمان عفونت باکتریایی که باعث کاهش گلبول های قرمز خون شده باشند، استفاده می‌شوند.

در صورت شدید بودن کم‌خونی نورموسیتیک، تزریق اریتروپویتین (Epogen)، جهت افزایش تولید گلبول قرمز در مغز استخوانتان، ممکن است ضروری باشد. اریتروپویتین هورمونی است که توسط کلیه‌ها به طور طبیعی، جهت تحریک تولید گلبول‌های قرمز، در مغز استخوان تولید می‌شود و برای درمان بیماری‌هایی همچون بیماری مزمن کلیه یا سرطان، به عنوان دارویی برای افزایش گلبول‌های قرمز خون، مصرف می‌شود.

در مراحل شدیدتر این بیماری، تزریق خون تجویز می‌شود، تا از انتقال اکسیژن لازم جهت سالم نگهداشتن اندام‌ها و سایر بافت‌ها، توسط خون مطمئن شوند. مصرف قرص آهن نیز، برای کم‌خونی از نوع فقر آهن مفید است، اما استفاده از مکمل‌های آهن به علت ابتلا به هر نوعی از کم‌خونی، می‌تواند خطرناک باشد؛ در واقع اگر سطح آهن بدن شما طبیعی باشد، مصرف بیش از حد آهن خطرناک است. پزشک متخصص در درمان اختلالات خونی، هماتولوژیست نام دارد، اما گاهی متخصص داخلی یا سایر پزشکان و یا حتی تیمی از پزشکان نیز، برای کنترل همه چالش‌های سلامتی شما، مورد نیاز هستند.