بیماری ها و داروهای کلیه و مجاری اداری
کلیه ها، اندام هایی به اندازه مشت هستند که غلظت مایعات و مواد شیمیایی بدن را کنترل می کنند.
اکثر مردم دو کلیه دارند که در هر طرف ستون فقرات، پشت کبد، معده، پانکراس و روده مستقر شده اند. کلیه های سالم، ضایعات خون را تمیز کرده و از طریق ادرار دفع می کنند. این اندام، سطح سدیم، پتاسیم و کلسیم خون را کنترل می نماید. ادرار توسط کلیه ها ساخته می شود که حاوی بسیاری از مواد معدنی و املاح محلول است. هنگامی که ادرار شما دارای سطوح بالایی از این مواد معدنی و نمک باشد، کلیه شما شرایط ایجاد سنگ را خواهد داشت.
سنگ های کلیه می توانند در اندازه های کوچک ایجاد شوند، اما ممکن است با گذشت زمان از نظر اندازه بزرگتر شوند و حتی ساختارهای توخالی داخلی کلیه را پر کنند. برخی از سنگ ها در کلیه باقی می مانند و هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند. گاهی اوقات، سنگ کلیه می تواند از میزنای، لوله بین کلیه و مثانه عبور کند. اگر سنگ به مثانه برسد، می تواند از طریق ادرار از بدن خارج شود. اگر سنگ در میزنای گیر کند، جریان ادرار از کلیه را مسدود کرده و باعث درد می شود. کلیه ها، میزنای ها و مثانه، بخشی از دستگاه ادراری شما هستند. ادرار از طریق مجرای ادرار از بدن شما خارج می شود.
انواع مختلف سنگ کلیه
سنگ کلیه، انواع و رنگ های مختلفی دارد. نحوه برخورد با آنها و جلوگیری از تشکیل سنگ های جدید، به نوع سنگ شما بستگی دارد.
سنگ های کلسیمی
سنگ های کلسیمی، شایع ترین نوع سنگ کلیه هستند و 80 درصد از سنگ های کلیه را شامل می شوند. دو نوع سنگ کلسیمی وجود دارد: اگزالات کلسیم و فسفات کلسیم. اگزالات کلسیم، رایج ترین نوع سنگ کلسیمی است. برخی افراد، کلسیم بیش از حد در ادرار خود دارند که خطر ابتلا به سنگ های کلسیمی را در آنها افزایش می دهد. حتی با وجود مقادیر طبیعی کلسیم در ادرار، سنگ های کلسیمی ممکن است به دلایل دیگری تشکیل شوند.
سنگ های اسید اوریک
اسید اوریک، یک ماده زائد است که از تغییرات شیمیایی در بدن به وجود می آید. کریستال های اسید اوریک به خوبی در ادرار اسیدی حل نمی شوند و در عوض سنگ اسید اوریکی را تشکیل می دهند. داشتن ادرار اسیدی ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- اضافه وزن
- اسهال مزمن
- دیابت نوع 2 (قند خون بالا)
- نقرس
- رژیم غذایی حاوی پروتئین حیوانی بالا و میوه و سبزیجات کم
سنگ های استروویت/عفونی
سنگ های استروویت، یک نوع سنگ معمولی نیستند، بلکه این سنگ ها مربوط به عفونت های مزمن دستگاه ادراری (UTIs) هستند. برخی از باکتری ها، ادرار را اسیدی و بازی یا قلیایی تر می کنند. سنگ های منیزیم آمونیوم فسفات (استروویت)، در ادرار قلیایی تشکیل می شوند. این سنگ ها اغلب بزرگ و دارای شاخه هستند و خیلی سریع رشد می کنند. افرادی که به عفونت ادراری مزمن مبتلا می شوند یا افرادی که به دلیل اختلالات عصبی مثانه ضعیفی دارند، در معرض بالاترین خطر ابتلا به این سنگ ها هستند. عفونت های دستگاه ادراری همیشه علائم و نشانه هایی ایجاد نمی کنند، اما زمانی که ایجاد می نمایند ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- میل شدید و مداوم برای ادرار کردن
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- دفع مکرر ادرار
- ادرار با رنگ کدر
- ادراری که قرمز، صورتی روشن یا تیره به نظر می رسد (نشانه وجود خون در ادرار)
- ادرار با بوی قوی
- درد لگن در زنان – به ویژه در مرکز لگن و اطراف ناحیه استخوان تناسلی
سنگ های سیستئین
سیستئین، یک آمینو اسید است که در برخی غذاها وجود دارد و یکی از اجزای سازنده پروتئین است. سیستئینوری (سیستئین بیش از حد در ادرار) یک اختلال متابولیک نادر و ارثی می باشد و زمانی رخ می دهد که کلیه ها سیستئین را از ادرار بازجذب نمی کنند. هنگامی که مقادیر زیادی سیستئین در ادرار وجود دارد، باعث تشکیل سنگ می شود. سنگ های سیستئین، اغلب در دوران کودکی شروع به تشکیل می کنند.
نحوه تشخیص سنگ کلیه
سنگ های کلیوی که هیچ علامتی ایجاد نمی کنند، اغلب هنگام عکس برداری با اشعه ایکس در طول چکاپ یافت می شوند. سایر افراد زمان درد ناگهانی در حین دفع سنگ، سنگ هایشان تشخیص داده می شود که در آن زمان، به مراقبت های پزشکی نیاز است. هنگامی که فردی خون در ادرار خود مشاهده یا درد ناگهانی شکم یا پهلو احساس کند، آزمایشاتی مانند سونوگرافی یا سی تی اسکن ممکن است سنگ را تشخیص دهد. این آزمایش های تصویربرداری مشخص می کنند که سنگ چقدر بزرگ است و در کجا قرار دارد. سی تی اسکن، اغلب در اورژانس زمانی که فرد به سنگ کلیه مشکوک است استفاده می شود، به این دلیل که می تواند تشخیص سریع و دقیق بدهد.
روش های دفع سنگ کلیه
اورولوژیست می تواند سنگ کلیه را با روش های زیر دفع یا آن را به قطعات کوچک تقسیم کند:
سنگ شکنی برون اندامی با امواج شوک
پزشک می تواند با سنگ شکنی برون اندامی، از موج شوک برای انفجار سنگ کلیه به قطعات کوچک استفاده کند. سپس قطعات کوچکتر سنگ کلیه، از دستگاه ادراری شما عبور می کنند. پزشک می تواند در طول این عمل سرپایی، به شما بیهوشی بدهد.
سیستوسکوپی و یورتروسکوپی
در طول سیستوسکوپی، پزشک از یک سیستوسکوپ برای بررسی داخل مجرای ادرار و مثانه استفاده می کند تا سنگی را در مجرای ادرار یا مثانه شما پیدا کند. در طول یورتروسکوپی، پزشک از یک یورتروسکوپ استفاده می کند که بلندتر و نازک تر از سیستوسکوپ است تا تصاویر دقیقی از پوشش مجرای حالب و کلیه ها مشاهده کند. پزشک سیستوسکوپ یا یورتروسکوپ را از طریق مجرای ادرار وارد می کند تا بقیه دستگاه ادراری را ببیند. هنگامی که سنگ پیدا شد، پزشک می تواند آن را خارج کند یا آن را به قطعات کوچکتر تقسیم کند. پزشک این اقدامات را در بیمارستان با بیهوشی انجام می دهد. معمولاً می توانید همان روز به خانه بروید.
نفرولیتوتومی از راه پوست
پزشک از ابزار نازکی به نام نفروسکوپ برای شناسایی و برداشتن سنگ کلیه استفاده می کند. پزشک ابزار را مستقیماً از طریق یک برش کوچک در پشت شما وارد کلیه شما می کند. برای سنگ های کلیوی بزرگ تر، پزشک ممکن است از لیزر برای شکستن سنگ های کلیه به قطعات کوچک تر استفاده کند. دکتر، نفرولیتوتومی از راه پوست را در بیمارستان با بیهوشی انجام می دهد. ممکن است مجبور شوید چند روز بعد از عمل در بیمارستان بمانید.
بعد از این روش ها، گاهی اوقات متخصص اورولوژی ممکن است یک لوله انعطاف پذیر نازک به نام استنت حالب را در دستگاه ادراری شما بگذارد تا به جریان ادرار یا دفع سنگ کمک کند. هنگامی که سنگ کلیه برداشته شد، پزشک سنگ کلیه یا قطعات آن را به آزمایشگاه می فرستد تا بفهمد چه نوع سنگی است. متخصص مراقبت های بهداشتی همچنین ممکن است از شما بخواهد که ادرار خود را به مدت 24 ساعت پس از دفع یا برداشتن سنگ کلیه جمع آوری کنید. سپس متخصص مراقبت های بهداشتی می تواند میزان ادراری که در یک روز تولید می کنید را به همراه سطوح مواد معدنی در ادرار اندازه گیری کند. اگر هر روز به اندازه کافی ادرار نکنید یا مشکلی با سطوح بالای مواد معدنی داشته باشید، احتمال تشکیل سنگ در شما بیشتر است.
روش های جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه
انجام اصلاحات کوچک در برنامه غذایی و رژیم غذایی فعلی شما، ممکن است کمک زیادی به پیشگیری از سنگ کلیه کند.
هیدراته بمانید
نوشیدن آب بیشتر، بهترین راه برای پیشگیری از سنگ کلیه است. اگر به اندازه کافی آب ننوشید، خروجی ادرار شما کم می شود. برون ده ادرار کم به این معنی است که ادرار شما غلیظ تر است و نمک های ادراری که باعث ایجاد سنگ می شوند را حل نمی کند. لیموناد و آب پرتقال نیز گزینه های خوبی هستند و هر دو حاوی سیترات می باشند که ممکن است از تشکیل سنگ جلوگیری کند.
سعی کنید روزانه حدود هشت لیوان مایعات یا به اندازه کافی برای دفع دو لیتر ادرار بنوشید. اگر زیاد ورزش می کنید یا اگر سابقه سنگ سیستئین دارید، به مایعات اضافی نیاز خواهید داشت. با نگاه کردن به رنگ ادرار خود، می توانید متوجه شوید که هیدراته شده اید یا خیر. رنگ ادرار عادی باید شفاف یا زرد کم رنگ باشد، اگر تیره است، باید آب بیشتری بنوشید.
غذاهای غنی از کلسیم را بیشتر مصرف کنید
رایج ترین نوع سنگ کلیه، سنگ اگزالات کلسیمی است که بسیاری از مردم را به این باور می رساند که باید از خوردن کلسیم خودداری کنند، اما برعکس این قضیه صادق است. رژیم های کم کلسیم ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه و خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد، اما مصرف بیش از حد مکمل های کلسیم، ممکن است خطر ابتلا به سنگ را افزایش دهند. مصرف مکمل های کلسیم همراه با غذا، به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک می کند. شیر کم چرب، پنیر کم چرب و ماست کم چرب، همگی گزینه های غذایی غنی از کلسیم هستند. شما می توانید مکمل های کلسیم را از داروخانه آنلاین داروهوم خریداری کنید. برخی از بهترین مکمل های کلسیم عبارتند از:
- قرص کلترکس پلاس هلث برست
- قرص کلترکس هلث برست
- قرص کلسی پاور هولیستیکا
- قرص کلسیم 600 میلی گرم و ویتامین دی3 یورو ویتال
- شربت کلسیم سافت آپوویتال
کمتر سدیم بخورید
رژیم غذایی پر نمک، خطر ابتلا به سنگ کلیه کلسیمی را افزایش می دهد. به گفته بنیاد مراقبت اورولوژی، نمک زیاد در ادرار مانع از جذب مجدد کلسیم از ادرار به خون می شود. این امر باعث افزایش کلسیم ادرار می شود که ممکن است منجر به سنگ کلیه شود. خوردن نمک کمتر، به پایین نگه داشتن سطح کلسیم ادرار کمک می کند. هر چه میزان کلسیم ادرار کمتر باشد، خطر ابتلا به سنگ کلیه کاهش می یابد.
غذاهای غنی از اگزالات کمتر بخورید
برخی از سنگ های کلیه از اگزالات ساخته شده اند، ترکیبی طبیعی که در غذاها یافت میشود و با کلسیم موجود در ادرار متصل میشود و سنگ کلیه را تشکیل می دهد. محدود کردن غذاهای غنی از اگزالات ممکن است به جلوگیری از تشکیل سنگ کمک کند. غذاهای سرشار از اگزالات عبارتند از:
- اسفناج
- شکلات
- سیب زمینی های شیرین
- قهوه
- چغندر
- بادام زمینی
- ریواس
- محصولات سویا
- سبوس گندم
اگزالات و کلسیم قبل از رسیدن به کلیه ها و در دستگاه گوارش به یکدیگر متصل می شوند. بنابراین اگر غذاهای پر اگزالات و غذاهای غنی از کلسیم را به طور همزمان مصرف نکنید، تشکیل سنگ سخت تر می شود.
پروتئین حیوانی کمتری بخورید
غذاهای سرشار از پروتئین حیوانی، اسیدی هستند و ممکن است اسید ادرار را افزایش دهند. اسید ادرار بالا نیز ممکن است باعث سنگ کلیه اسید اوریک و اگزالات کلسیم شود. باید سعی کنید مصرف پروتئین حیوانی را محدود یا از آن اجتناب کنید. برخی از غذاهای حاوی این ماده عبارتند از:
- گوشت گاو
- طیور
- ماهی
- گوشت خوک
از مصرف دوز زیاد ویتامین C خودداری کنید
مصرف زیاد مکمل ویتامین C (اسید اسکوربیک)، ممکن است باعث ایجاد سنگ کلیه به خصوص در مردان شود. طبق یک مطالعه در سال 2013 مردانی که دوزهای بالایی از مکمل های ویتامین C مصرف می کردند، خطر تشکیل سنگ کلیه در آنها دو برابر بود. محققان بر این باورند که ویتامین C موجود در غذا، همان خطر را به همراه دارد.
گیاه Chanca Piedra بخورید
Chanca Piedra که به عنوان “سنگ شکن” شناخته می شود، یک داروی گیاهی محبوب برای سنگ کلیه است. تصور می شود که این گیاه به جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیم اگزالات کمک می کند. همچنین اعتقاد بر این است که اندازه سنگ های موجود را کاهش می دهد.
بهترین مکمل های سنگ کلیه و مجراری ادرار
کرن بری، سرکه سیب، آب لیمو و قهوه، مواد غذایی هستند که می توان از آنها برای سنگ کلیه استفاده کرد. کرن بری، می تواند به پیشگیری از عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) کمک کند، اما در صورت ایجاد سنگ کلیه، کمکی نمی کند. سرکه سیب، اسیدی است و گاهی اوقات می تواند تغییراتی در ادرار شما ایجاد کند که به پیشگیری از سنگ کلیه کمک می کند، اما این ماده همیشه و در همه مواقع کمک نمی نماید. با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود، در مورد استفاده از سرکه صحبت کنید. آب لیمو نیز سرشار از سیترات است که می تواند به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک کند. سیترات در چندین مرکبات از جمله لیمو، لیمو ترش، پرتقال و خربزه یافت می شود. مطالعات نشان می دهد که قهوه ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش دهد. در ادامه، به چند مکمل مؤثر در پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه اشاره خواهیم کرد.
- قرص ارومکس گلدن لایف
- کپسول کرن مکس برونسون
- قرص اولترا کرن بری ویتابیوتیکس
جمع بندی
پزشکان به افراد مبتلا یا مستعد به این بیماری، همواره پیشنهاد می کنند که آب زیادی بنوشند. مایعات زیاد علاوه بر جلوگیری از رسوب مواد معدنی ادرار، در صورت ایجاد سنگ به دفع آن کمک بسیاری می کند. دفع سنگ کلیه، همراه با درد شدیدی است که موجب آزرده خاطر شدن بیمار می گردد. برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه می توان از مکمل های و داروهای گیاهی که در مطلب به آنها اشاره کردیم استفاده کرد. شما می توانید با بررسی ویژگی ها و موارد مصرف این داروها، یکی را خریداری و مصرف آن را آغاز کنید.